The Dreams of Satoshi Kon: Chapter III - Timeless
Rất ít những tác phẩm của trí tưởng tượng, kể cả anime nói riêng, phấn đấu tạo ra một cuộc sống mô tả trọn vẹn tròn đầy. Thậm chí có rất ít sự thành công. Phim thứ hai của Satoshi Kon, Sennen Joyuu (aka Millennium Actress) không chỉ thành công mà đi vài bước xa hơn nữa: nó đưa chúng ta vào sâu bên trong cuộc đời một người phụ nữ, thông qua những hy vọng và ước mơ của bản thân cô ấy, nhiều mặt nạ (mask) cô ấy mang theo trong suốt cuộc đời mình, và bên trong những hành động như vậy, sáng tạo ra một chiều hướng hoàn toàn mới để kể một câu chuyện - một sự đan dệt camera khéo léo (trick-camera) của thời đại (eras) và của nhận thức thực tế mà chưa bao giờ đạt được trước đó hoặc kể từ đó, trong mọi phương tiện truyền thông.
Như trong Perfect Blue trước đó của ông, Satoshi Kon chọn một nữ diễn viên như trung tâm theo cách phối cảnh chuyển dịch (constantly-shifting) của sự liên tục. Như bất kì ai đã học tập nghiên cứu diễn xuất chuyên sâu (in-depth), công việc đòi hỏi sự tinh thông của những phối cảnh vô định hình thái hoán đổi liên tục. sự ảo diệu đôi tay (sleight-of-hand) Satoshi Kon được biết đến cho sự gọn gàng song song trong "công việc" mà một diễn viên được đặt vào trong một vai trò (role). Người ta cần phải có khả năng để nắm được những ký ức riêng của chính họ, cảm quan riêng của họ về bản thân, và có khả năng để dung dưỡng nó vào trong người khác, cuộc sống khác, không gian khác và thời gian theo ý muốn (at-will). Nó đòi hỏi khả năng đánh mất mình vào trong thực tế khác, đến một địa điểm nơi cuộc sống hiện thời riêng của bạn sụt giảm trong một hướng đi quan trọng (significant way). Hay nói một cách khác, vai trò trở thành một cuộc đời của những vai diễn trong một thời gian.
Các kỳ tài dị thường (peculiar genius) của Millennium Actress (aka Sennen Joyuu) là nó hợp nhất những đổi thay thoáng qua của thực tại, với phía bên kia của sự cân bằng, sự hội kiến, và riêng biệt của các "hardcore fan". Nó chiêu đãi cái khao khát (wistful), khái niệm lãng mạn mà một fan của nghệ thuật điện ảnh, trong sự ủng hộ các tác phẩm của một tài năng đặc biệt, cảm nhận vào trong cuộc sống của họ, thậm chí ngay tại trong một khoảnh khắc. Rằng khán giả cũng quan trọng như những người biểu diễn, và rằng sự tương tác (interaction) giữa các ngôi sao điện ảnh và người xem, bên trong và của chính nó, một khoảnh khắc sâu sắc (intimate) của phép thuật.
 |
| Millennium Actress - Sennen Joyuu |
Và hơn nữa câu chuyện của Millennium Actress (aka Sennen Joyuu) trên giấy tờ dường như (look like) quá ít. Sau nhiều năm, Ginei Studio huyền thoại đang được dỡ bỏ (torn down); để làm phim tài liệu (documentarian) mà Genya Tachibana đã được đánh dấu bằng dịp may (occasion) quay phim trong cuộc phỏng vấn với nữ diễn viên mà ông là mộ fan hardcore nơi cuộc đời người lớn trọn vẹn của cá nhân ông, Chiyoko Fujiwara. Tìm kiếm cô ấy là phần việc thật chẳng dễ dàng (cô đã nghỉ hưu vào những năm 60s và từ đó sống ở một nơi tách biệt - seclusion), và khi ông cùng người trợ lí ghi hình hơi chua chát (sardonic) của mình tiến vào cuộc phỏng vấn người phụ nữ lớn tuổi thú vị, cả ba người rốt cục kết thúc (end up) toàn vẹn theo từng lời hồi tưởng (reliving) siêu tốc xoáy tròn (roller-coaster) trong cuộc đời bà, như sự chuyển đổi tương phản ẩn sâu trong những ấn phẩm "catalog" những phim mà bà từng diễn xuất trong đó.
Cuộc sống của Chiyoko Fujiwara là một sự huyên náo hỗn loạn, được đánh dấu bởi những trận động đất (cô được sinh ra trong thời kỳ Đại Đông Đất Kanto năm 1932), chiến tranh (WW II rõ rệt) và thời kỳ chính trị hỗn loạn (turbulent). Nhưng đến một mức độ (extent) lớn hơn nhiều, cuộc đời cô liên quan đến một người đàn ông đơn độc, một người chiến sĩ phiến loạn có tài nghệ thuật về ý tưởng, với khuôn mặt cô không thể nhớ. Người đàn ông đó là một họa sĩ, đang chạy khỏi một chính phủ (government) ngày càng độc tài (totalitarian). Chỉ một đêm ngắn, cô đã giấu được (able to - tiềm năng) người đàn ông đó trong nhà kho (storehouse) của gia đình cô, và tại thời điểm đó anh đưa cho cô một chiếc chìa khóa bí ẩn để giữ an toàn (safekeeping). "Chúng ta sẽ gặp lại nhau", anh ấy nói như thế. Chiyoko Fujiwara sống phần còn lại của cuộc đời cô cố gắng để giữ lời hứa đó, thậm chí dường như cô lướt vào chống đối lại những thế lực (forces) làm hủy hoại (ruin) bản thân cô (một nữ diễn viên đồng nghiệp ghen tuông), hay mối liên kết (tie) mà cô có bị rũ bỏ bởi chính họ (một đạo diễn sau đó cô đã kết hôn).
Chiyoko, như nhiều người hâm mộ điện ảnh Nhật Bản đã phỏng đoán đúng, dựa một phần vào Setsuko Hara, người tương tự một ngôi sao trong những năm 30 đến những thập niên 60 trước khi trở thành một người ẩn dật (recluse). Satoshi Kon cũng tham khảo Hideko Takamine, nhân vật nữ chính của nhiều bộ phim của Mikio Naruse về một người phụ nữ mạnh mẽ đấu tranh (struggling) chống lại đói nghèo hay lối sống xã hội (poverty or society), nhưng ông nhấn mạnh rằng Chiyoko có ý nghĩa như một khuôn mẫu phổ quát. Những cảnh phim cuộc đời và những ký ức của cô ấy đó bí mật (privy), tất nhiên đã không xảy ra như chúng ta cảm nhận nó, với các dòng xâu chuỗi của thực tế rối bời trong những năm tháng của cô với những vai diễn xúc cảm sâu sắc, nhưng với sự cách biệt (distance) của những năm thứ hai đơn độc không thể nói ra ngoài. Tất nhiên, một số phim diễn tả cuộc đời cô ở những giai đoạn khác nhau (various stages), trong khi những người khác chỉ đơn thuần là những kỷ niệm thoáng qua (nói với chúng ta trong khuôn bản những thước phim).
 |
| Millenium Actress - Sennen Joyuu |
Super-fan Genya ban đầu chỉ đơn thuần phản ứng lại (react), nhưng chẳng mấy chốc trở thành một vai diễn quan trọng trong câu chuyện của cô ấy. Đầu tiên, ông bất chợt hiện lên (pop up) trong nhiều trang phục khác nhau, đóng vai trò hỗ trợ cho Chiyoko Fujiwara, đó là sự bay bổng hiển nhiên theo ý muốn nhất thời. Nhưng sau đó, dường như ông đã nhận một công việc tại studio trong hình dáng một chàng trai, ông đã xoay sở (managed) để bắt kịp với cô ấy trong cuộc sống thực. Mặc dù cô ấy không nhớ "anh", ông luôn trở thành vị cứu tinh thầm lặng của cô, mà hình như thế là đã đủ cho ông ấy. Là một fan hâm mộ, cá nhân ông chỉ đơn giản muốn làm cho một kết nối với người phụ nữ đó, người nghệ sĩ ông rất tôn trọng (respects). Trong khi đó, nhà quay phim (cameraman) Ida là một người ít cởi mở (less open-minded), một khán giả khó tính (critical), và sử dụng những lời dí dỏm (wisecracks) để giữ cho bản thân anh ấy một khoảng cách từ những xuất phát điểm (proceedings).
Đó là những cảnh phim mà thậm chí sau nhiều năm của sự dõi theo (viewings) lặp đi lặp lại, vẫn có sức mạnh để đong đầy người xem với niềm vui không kiềm lại được (unbridled joy). Lấy ví dụ, cuộc hành trình đầy sinh động (spirited) xuyên suốt tuổi xuân của Chiyoko - một thước phim sâu rộng (sweeping montage) của cô gái khi cô lướt qua những bộ phim và các thời đại lịch sử, đầu tiên là trên lưng một con ngựa, sau đó là một chiếc xe đạp, rồi là một cỗ xe ngựa, cuối cùng là một chiếc xe hơi, lướt ngang qua các thời đại và những vùng đất trong những năm mà cô gái đi tới. Những khoảnh khắc của niềm vui vỡ tan ra kèm những khổ đau trong một phần không nhỏ hòa vào âm nhạc, một sự phối âm điện tử bởi những trải nghiệm ghi nhận của nhà soạn nhạc Susumu Hirasawa, Những thanh âm điện tử cương quyết (resolutely) là một bất ngờ biến tấu chênh vênh (discordant) khi sắp đặt ngang qua thị giác thời gian cổ điển (ancient times), nhưng âm nhạc chỉ vừa mới êm đềm dịu dàng mà không đồng nhất (mismatch) nếu không làm nổi bật sự va đập (impact) của nó.
Bộ phim đã đánh dấu sự hợp tác đầu tiên giữa Kon và Hirasawa, điều sẽ kéo dài xuyên suốt những tác phẩm sau này của Satoshi Kon là Paprika và Paranoia Agent. Satoshi Kon đã là một fan hâm mộ của Hirasawa trong nhiều năm, và thường xuyên làm việc trong khi nghe các album của Susumu Hirasawa, bồng bềnh vào nó cho những cảm hứng (inspiring) ông sẽ đặt trên giấy. Vì vậy, khi làm việc cùng nhau, Kon yêu cầu một chút giật lùi lại (backwards) về cách tiếp cận (approach) để phối nhạc: ông sẽ đưa Hirasawa một ý tưởng thô của tâm trạng cùng câu chuyện; Hirasawa sẽ soạn, sau đó Kon sẽ khai bút kịch bản (flesh out the script) và storyboard trong khi nghe, các hình ảnh trở thành cảm hứng trực tiếp từ âm nhạc. Quá trình này khá độc đáo (sáng tác âm nhạc thường là một trong những điều cuối cùng được hoàn thành trong hầu hết các phim), và Kon sẽ thường xuyên xin lỗi vì đưa Hirasawa vaò một vị trí mà ông chịu trách nhiệm đối với rất nhiều sáng tạo căng phồng sức nặng. Bất chấp những khó khăn vốn có cho quá trình này, kết quả sự đồng điệu giữa hình ảnh và âm nhạc như sự cuốn hút xuất thần trong câu thần chú: cả hai phối hợp trên một mức độ sâu thẳm tâm hồn, vượt xa những con sóng âm nhạc diêm dúa, và các dấu hiệu cảm xúc điển hình trong điểm số âm nhạc phương Tây kể từ kỷ nguyên phim câm.
Tôi đã nghe một số lối chơi chữ nước đôi (quibbles) với kết thúc có hậu trong những năm qua. Một số có xu hướng bị ám ảnh rằng chìa khóa đưa cho Chiyoko bởi người họa sĩ không bao giờ có một mục đích tầm thường như vậy trong câu chuyện, và chúng ta không bao giờ hình dung ra những gì nó có thể chứa đựng khi thực sự mở ra. Tương tự như vậy, phản ứng đầu tiên của nhiều người về những lời cuối cùng của Chiyoko rằng họ nói về cái gì đó nên được suy ra bởi người xem; một kết luận có thể đạt được sau khi suy nghĩ về những người phụ nữ và những gì thúc đẩy bà suốt thời gian đó (all the time).
Tôi muốn nói về cả dấu chấm cái thất lạc (missing): Chiyoko tìm kiếm người đàn ông, sức mạnh động lực của cô xuyên suốt toàn bộ sự nghiệp của bản thân, gần như dĩ nhiên vô ích. Chìa khóa, vật kỷ niệm cô giữ của anh ấy, được định sẵn từ đầu để duy trì (remain) một điều bí ẩn. Cô ấy là một phụ nữ thông minh, và cô biết điều đó. Có lẽ không phải ngay từ đầu, nhưng chắc chắn những suy nghĩ đã xảy ra với cô ấy tại một số điểm khi cô đến tuổi trưởng thành. Trong trái tim của cô, cô hiểu điều gì là thật và cái gì không.
Bộ phim đã đánh dấu sự hợp tác đầu tiên giữa Kon và Hirasawa, điều sẽ kéo dài xuyên suốt những tác phẩm sau này của Satoshi Kon là Paprika và Paranoia Agent. Satoshi Kon đã là một fan hâm mộ của Hirasawa trong nhiều năm, và thường xuyên làm việc trong khi nghe các album của Susumu Hirasawa, bồng bềnh vào nó cho những cảm hứng (inspiring) ông sẽ đặt trên giấy. Vì vậy, khi làm việc cùng nhau, Kon yêu cầu một chút giật lùi lại (backwards) về cách tiếp cận (approach) để phối nhạc: ông sẽ đưa Hirasawa một ý tưởng thô của tâm trạng cùng câu chuyện; Hirasawa sẽ soạn, sau đó Kon sẽ khai bút kịch bản (flesh out the script) và storyboard trong khi nghe, các hình ảnh trở thành cảm hứng trực tiếp từ âm nhạc. Quá trình này khá độc đáo (sáng tác âm nhạc thường là một trong những điều cuối cùng được hoàn thành trong hầu hết các phim), và Kon sẽ thường xuyên xin lỗi vì đưa Hirasawa vaò một vị trí mà ông chịu trách nhiệm đối với rất nhiều sáng tạo căng phồng sức nặng. Bất chấp những khó khăn vốn có cho quá trình này, kết quả sự đồng điệu giữa hình ảnh và âm nhạc như sự cuốn hút xuất thần trong câu thần chú: cả hai phối hợp trên một mức độ sâu thẳm tâm hồn, vượt xa những con sóng âm nhạc diêm dúa, và các dấu hiệu cảm xúc điển hình trong điểm số âm nhạc phương Tây kể từ kỷ nguyên phim câm.
 |
| Millenium Actress - Sennen Joyuu |
Tôi muốn nói về cả dấu chấm cái thất lạc (missing): Chiyoko tìm kiếm người đàn ông, sức mạnh động lực của cô xuyên suốt toàn bộ sự nghiệp của bản thân, gần như dĩ nhiên vô ích. Chìa khóa, vật kỷ niệm cô giữ của anh ấy, được định sẵn từ đầu để duy trì (remain) một điều bí ẩn. Cô ấy là một phụ nữ thông minh, và cô biết điều đó. Có lẽ không phải ngay từ đầu, nhưng chắc chắn những suy nghĩ đã xảy ra với cô ấy tại một số điểm khi cô đến tuổi trưởng thành. Trong trái tim của cô, cô hiểu điều gì là thật và cái gì không.
Điều này có nghĩa rằng sống trong thế giới của các nhân vật hư cấu của mình, dường như cô rõ ràng vẫn không có gì, là một sự lựa chọn có chủ ý. Cũng như một diễn viên nghiên cứu những khuy bấm (trigger) gây nên cảm xúc của họ, các phần nhỏ của cuộc sống riêng của họ mà cá nhân họ nhớ và kêu gọi sâu thẳm (upon) bên trong (internally) để hít thở cuộc sống vào sâu nhân vật của mình. Chiyoko tìm thấy sức mạnh nội tâm của bản thân, động lực của cô, trong sự theo đuổi tuyệt vời (fantastic chase) hướng về thời con gái hồi tưởng (girlhood fantasy) của bản thân, chàng họa sĩ mơ mộng trong cô, chàng trai xấu xa đó lẩn trốn (lam) từ một thực tế tàn nhẫn và xấu xí, người mãi mãi đuổi theo anh cho đến khi không còn gì sót lại (nothing left).
Có lẽ đó là lý do tại sao Chiyoko lưu giữ diễn xuất đó. Thế giới tưởng tượng bên trong các nhân vật của cô, luôn luôn tràn đầy màu sắc hơn, sôi động hơn, và thú vị hơn so với thực tế nghiệt ngã (grim reality). Cô luôn luôn đi tới chỗ các nữ anh hùng (heroine), và cô ấy luôn có sự hỗ trợ của người thân yêu của mình, ngay cả khi cô ấy thậm chí không biết nó ở thời điểm đó. Và cô luôn luôn có thể tiếp tục chạy.
 |
| Millenium Actress - Sennen Joyuu |
Như nhiều người hâm mộ của bộ phim kể lại một cách cay đắng (bitterly), Millennium Actress (aka Sennen Joyuu) đã bị khuynh hướng một cái phóng vút đi (throw-away) trên sân khấu nước Mỹ (American theatrical) phát hành bởi sự đồng thuận Go Fish của Dreamworks, được đồn đại là một phần chiến lược tăng số lượng các đề cử Oscar (Oscar nominees) hạng mục phim hoạt hình hay nhất cho lợi ích các phim "riêng" của Dreamworks. Chính bản thân Satoshi Kon khá thất vọng bởi kinh nghiệm, và lấy đi vấn đề tiểu tiết tỉ mỉ trong các poster movie Mỹ sản xuất cùng kỹ thuật DVD; Satoshi Kon từ chối ký tặng (sign autographs) trên nó mỗi khi (whenever) nó được trình diện trước ông. ("Đó không phải là Chiyoko," ông nói). Với sự hỗ trợ truyền thông không nhiều, bộ phim bị trôi dạt và ra khỏi các rạp chiếu phim ở New York và Los Angeles hầu hết không được chú ý, và được đưa vào trên một DVD "níu kéo-duy nhất có thể" (barely-solicited DVD) một vài tháng sau đó. Các đĩa phim này bây giờ không còn xuất bản (print), và trong khi nó không quá khó để tìm thấy trên thị trường đang dùng, giá trị của nó đang thật sự bắt đầu tăng lên đúng với vị trí nó đáng có.
Các đĩa phim (disc) này vẻ ngoài rất đẹp, mặc dù chỉ được phụ đề (subtitled-only), nhưng vài người hâm mộ Mỹ nhận ra rằng bản "English dub" thực sự không tồn tại! Manga Entertainment quyền sở hữu phiên bản "phụ đề được cấp phép" (sub-licensed) cho một bản phát hành UK tiếng Anh, và từ đó (since) họ không phát hành anime mà không có bản "dub" (lồng tiếng), họ được ủy quyền từ một trong những "người sáng tạo" riêng của họ. Được sản xuất bởi Village Productions ở Anh, nó không phải là một bản "dub" đặc biệt tốt (thực tế, nó vụng về khó tin nổi (incredibly wooden) và không có sự kỳ diệu của bản gốc), nhưng nó tồn tại và nếu bạn chỉ đơn giản cần có một bản "dub", nó tốt hơn là không có gì.
Translator: Breeze
0 comments:
Post a Comment